Rodzaje kłamstwa. Czy każdy człowiek kłamie?

Każdemu z nas zdarza się kłamać. Czy zastanawialiście się kiedyś, jakie są najpopularniejsze powody mówienia nieprawdy? Dlaczego ludzie wolą być nieszczerzy i pozostawać w niezgodzie z rzeczywistością? Jakie są główne rodzaje kłamstwa, znane w psychologii?

Najczęstsze powody kłamstwa

Podobno kłamiemy co najmniej dziesięć razy dziennie (najbardziej wprawni oszukują nawet kilkaset razy w ciągu doby!). Dlaczego ludzie kłamią? Powodów nieuczciwości jest co najmniej kilka. Jednym z nich jest chęć podwyższenia swojej samooceny – kłamiemy więc, aby wypaść w oczach rozmówcy w bardziej korzystnym świetle. Wiele osób kłamie, aby nie dopuścić do kłótni, na przykład zgadzając się na wykonanie jakiejś przysługi, mimo że w ogóle tego nie chcą.

Mijamy się z prawdą również dlatego, że chcemy zdobyć jakieś cenne dla nas informacje lub zdobyć nad kimś władzę i przewagę. Kłamiemy też ze strachu przed konsekwencjami wyjawienia prawdy. Oczywiście motywów kłamstwa jest znacznie więcej, ale wymienione powyżej są najczęściej spotykane.

Kto kłamie najczęściej?

Jakie osoby są najbardziej skłonne do kłamstwa zdaniem psychologów? Ekstrawertycy, którzy przez sam fakt bycia bardziej towarzyskimi, niż introwertycy mają też więcej okazji do rozmów z innymi, a tym samym do kłamania. Bycie nieszczerym przychodzi łatwiej osobom inteligentnym o wysokim IQ, które doskonale kontrolują tok dyskusji. Co ciekawe, z prawdą mijają się częściej mężczyźni, a nie, jak mogą wskazywać stereotypy – kobiety.

Kłamstwo patologiczne

Kłamstwo patologiczne, inaczej mitomania, polega na opowiadaniu niestworzonych historii. To całkowity brak umiejętności odróżniania prawdy od wytworów swojej fantazji. Kłamca jest pewny, że to, co mówi jest realne. Warto dodać, że kłamstwo patologiczne jest zaliczane do zaburzeń osobowości, które podlega leczeniu psychiatrycznemu. Co ciekawe, pierwsze objawy mitomanii są zwykle zauważalne już w wieku nastoletnim.

Kłamstwo manipulacyjne

Kłamstwo to popełniane jest z bardzo niskich pobudek, ma na celu wywołanie poczucia winy u partnera, zwykle dochodzi do niego między małżonkami lub innymi członkami rodziny (osobami, które wiążą silne, emocjonalne więzi). Kłamca chce przejąć kontrolę nad zachowaniem i czynami drugiej strony, aby osiągnąć wymierne korzyści (finansowe, wizerunkowe lub inne).

Kłamstwo altruistyczne

Kłamstwo z tzw. dobrego serca popełniane jest wtedy, gdy nie chcemy kogoś zranić, bardzo często do tego typu kłamstwa dochodzi między kobietami. W tym przypadku nie mówimy prawdy, by ochronić drugą stronę przed cierpieniem (dlatego patrzymy na nie przychylnym wzrokiem), bo uważamy, że prawda byłaby zbyt bolesna dla naszego rozmówcy.

Kłamstwo mimowolne

Są to tzw. małe, niewinne kłamstewka, wypowiadane niemal automatycznie, odruchowo na przykład, gdy chcemy uniknąć kary lub odsunąć ją w czasie. Nie są one przemyślane czy zaplanowane, zdajemy sobie z nich sprawę dopiero w momencie, gdy je mówimy.

Kłamstwo destrukcyjne

Jest to szczególnie szkodliwy rodzaj kłamstwa, którego głównym celem jest chęć zaszkodzenia drugiej stronie. Często jest motywowane pragnieniem zemsty, podniesieniem własnej samooceny, wybicia się lub osiągnięcia innych korzyści.

Jak widać, kłamanie może mieć wiele odsłon i jest bardziej skomplikowane, niż mogłoby się wydawać. Pamiętajmy, że wykrywacz kłamstw jest w stanie wykryć każdy rodzaj kłamstwa. Dlatego, jeśli podejrzewamy, iż bliska nam osoba coś przed nami ukrywa, warto skorzystać z tego rozwiązania i poddać ją badaniu wariografem.