Profilaktyka nowotworowa – czy można ustrzec się raka?

Statystyki nie pozostawiają złudzeń – liczba zachorowań na nowotwory w naszym kraju z roku na rok wzrasta. Co więcej, są one diagnozowane późno, kiedy szanse na skuteczne leczenie są już mniejsze. Tymczasem profilaktyka chorób nowotworowych naprawdę jest możliwa i nie wymaga od pacjentów wielkich nakładów finansowych czy poświęcania mnóstwa czasu.

Z tekstu dowiesz się:

• czym jest pierwotna profilaktyka nowotworowa,
• na czym polega wtórna profilaktyka chorób nowotworowych,
• jakie znaczenie w profilaktyce nowotworów mają badania przesiewowe.

W 2010 r. liczba pacjentów ze zdiagnozowanymi chorobami nowotworowymi w Polsce przekroczyła 140 tys. Zanotowano również ponad 92 tys. zgonów spowodowanych rakiem. Najczęściej występującymi nowotworami złośliwymi u mężczyzn w naszym kraju były rak płuca, rak gruczołu krokowego i rak jelita grubego, zaś u kobiet – rak piersi, rak jelita grubego oraz rak płuca.

Pierwotna profilaktyka chorób nowotworowych

Pierwotna profilaktyka raka to ogół działań mających na celu zmniejszenie ryzyka zachorowania na nowotwór. Wiadomo, że nowotwory są zazwyczaj powodowane przez wiele czynników działających równoległe, z których jednak spora grupa jest modyfikowalna. I tak np. liczne badania naukowe potwierdziły, że czynnikiem znacznie zwiększającym ryzyko wystąpienia choroby jest palenie papierosów oraz picie alkoholu – pierwotna profilaktyka nowotworowa oznacza więc rezygnację z tych używek.

Bardzo ważne w profilaktyce chorób nowotworowych jest żywienie osób starszych, dzieci, młodzieży i dorosłych. Bez względu na wiek należy przestrzegać zasad zdrowej, zbilansowanej diety: ograniczać spożywanie tłuszczów zwierzęcych, czerwonego mięsa, cukru, żywności wysoko przetworzonej i fast foodów. Dobrze jest wprowadzić do jadłospisu chude mięso i drób, tłuszcze roślinne, owoce i warzywa, pełnowartościowy nabiał, orzechy i rośliny strączkowe.

Udowodniono, że korzystne działanie w zapobieganiu nowotworom daje aktywność fizyczna – warto więc ćwiczyć, biegać, jeździć na rowerze, gimnastykować się. Ryzyko wystąpienia niektórych nowotworów zmniejszają szczepienia (np. szczepienie przeciw wirusowi HPV jest zalecane w profilaktyce raka szyjki macicy). Aby chronić się przed nowotworami skóry, lepiej ograniczyć opalanie się. Jak więc widać, możliwości działania jest mnóstwo!

Zrób test na HPV  – wirus brodawczaka ludzkiego – test PCR.

Profilaktyka nowotworowa – badania

Niezbędnym elementem zapobiegania nowotworom jest tzw. profilaktyka wtórna, czyli wykrywanie raka w fazie przedinwazyjnej, kiedy można go bardzo skuteczne leczyć. Wtórna profilaktyka chorób nowotworowych obejmuje więc konsultacje ze specjalistami oraz wykonywanie badań przesiewowych. Do tych podstawowych zalicza się:

• w profilaktyce raka piersi – mammografię, badanie fizykalne piersi przez lekarza oraz samobadanie piersi,
• w profilaktyce raka szyjki macicy – badanie cytologiczne,
• w profilaktyce raka gruczołu krokowego – badanie urologiczne per rectum oraz oznaczenie stężenia swoistego antygenu gruczołu krokowego (PSA),
• w profilaktyce raka jelita grubego – badanie proktologiczne per rectum, test na krew utajoną w stolcu oraz kolonoskopię,
• w profilaktyce raka skóry – badanie dermatoskopowe zmian skórnych.

W celach profilaktycznych te badania przeprowadza się u osób zdrowych, ale należących do grup podwyższonego ryzyka. Coraz popularniejsze stają się także genetyczne badania DNA, dzięki którym można wcześnie wykryć zagrożenie dziedzicznym rakiem piersi.

Źródła:

http://www.wydawnictwopzwl.pl/download/228880100.pdf

http://www.h-ph.pl/pdf/hyg-2015/hyg-2015-2-266.pdf

http://onkologia.org.pl/profilaktyka-nowotworowa/

http://www.phie.pl/pdf/phe-2013/phe-2013-2-166.pdf